Tại chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được đưa ra thảo luận. Trong đó, nội dung về bỏ đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng dầu được nhiều Đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm.
Trước đó, vào Kỳ họp thứ 8, nhiều Đại biểu Quốc hội đã đề xuất xăng không nên nằm trong nhóm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như Luật hiện hành. Tuy nhiên, tại dự thảo Luật sửa đổi lần này, Chính phủ vẫn giữ xăng nằm trong nhóm mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo Đại biểu Quốc hội Nguyễn Trường Giang, bản chất của thuế tiêu thụ đặc biệt là đánh vào các mặt hàng xa xỉ để điều tiết sản xuất, tiêu dùng. Trong khi đó, xăng là mặt hàng thiết yếu với đời sống nhân dân, là nguồn nhiên liệu quan trọng cho các ngành sản xuất. Cùng với đó, hiện xăng cũng đang chịu thuế bảo vệ môi trường.
Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng nhận định, xăng hiện nay đang phải chịu tới hai loại thuế, trong khi mặt hàng tương tự là dầu thì chỉ chịu riêng thuế bảo vệ môi trường. Theo Đại biểu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường về bản chất đều nhằm mục đích điều chỉnh hành vi sử dụng của doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Mặc dù vậy, nếu như đánh thuế bảo vệ môi trường là để giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường thì thuế tiêu thụ đặc biệt được áp dụng cho nhiều lý do khác nhau. Ông Đồng cho rằng, nếu mục tiêu thu thuế xăng để hạn chế tác động xấu đến môi trường thì cần quy về thuế bảo vệ môi trường.
Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) của Ủy ban Kinh tế Tài chính Quốc hội cũng cho thấy nhiều ý kiến trái chiều về vấn đề này. Các Đại biểu đồng tình về việc tiếp tục áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, nhưng cần phải tính toán lại mức thuế suất phù hợp hơn.
Ngoài ra, cũng có ý kiến cho rằng cần loại trừ xăng sinh học ra khỏi nhóm chịu thuế, hoặc nghiên cứu giảm thuế đối với xăng E5 và E10 để khuyến khích sử dụng, đồng thời tăng thuế với loại xăng khoáng.
Theo Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông, xăng nằm trong nhóm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt có thể mang tới những tác động tích cực cho môi trường. Việc áp thuế sẽ khuyến khích người tiêu dùng, doanh nghiệp sử dụng năng lượng sạch, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời góp phần tăng nguồn thu ngân sách.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã giải trình về nội dung được nhiều Đại biểu Quốc quan tâm liên quan tới vấn đề áp thuế cho xăng. Theo Bộ trưởng, Chính phủ đã ký cam kết tại COP26 về giảm khí phát thải ròng về 0 (Net Zero) vào năm 2050. Điều này đặt ra một nhiệm vụ quan trọng về việc thực thi cam kết. Ngoài ra, xăng vẫn nằm trong nhóm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1998.
Hiện nay, hầu hết các nước phát triển trên thế giới đều có các loại thuế và phí với xăng dầu như thuế CO2, phí CO2... Thuế tiêu thụ đặc biệt và phí có mục tiêu khác nhau, nhưng lại bổ trợ cho nhau. Thuế tiêu thụ đặc biệt giúp quản lý hành vi tiêu dùng, tăng thu ngân sách còn thuế bảo vệ môi trường tạo ra quỹ cho các dự án môi trường. Nếu muốn bắt kịp với thế giới, việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho xăng là điều cần phải thực hiện.
