Trong 9 tháng đầu năm 2025, ngành điều Việt Nam đã ghi nhận đà tăng trưởng mạnh mẽ, khi kim ngạch xuất khẩu đạt 3,77 tỷ USD, tăng gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Với kết quả này, ngành đã hoàn thành hơn 83% mục tiêu 4,5 tỷ USD mà Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đặt ra cho cả năm. Nếu xu hướng tích cực tiếp tục được duy trì, cùng với sức mua tăng cao trong mùa tiêu thụ cuối năm, mốc 5 tỷ USD - con số chưa từng có trong lịch sử xuất khẩu điều Việt Nam, hoàn toàn nằm trong tầm tay.
Thị trường Trung Quốc tiếp tục là điểm sáng lớn của ngành điều Việt Nam trong năm nay. Tháng 9, Trung Quốc nhập khẩu 17.300 tấn điều Việt Nam, trị giá gần 111 triệu USD, tăng hơn 41% so với tháng trước. Lũy kế 9 tháng, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 125.690 tấn, tương đương 797,42 triệu USD, tăng mạnh 54,1% về giá trị và 37,4% về lượng. Trung Quốc cùng với Hoa Kỳ, Hà Lan, Đức và UAE hiện chiếm hơn 58% tổng lượng xuất khẩu điều của Việt Nam.
Trái ngược với Trung Quốc, thị trường Hoa Kỳ vẫn chưa thoát khỏi giai đoạn chững lại. Trong tháng 9/2025, Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ 12.760 tấn hạt điều, trị giá 83,7 triệu USD, tăng gần 9% so với tháng 8, nhưng tính chung 9 tháng, lượng xuất chỉ đạt 107.510 tấn, giảm 28,8%, còn trị giá giảm 17,3% so với cùng kỳ năm trước.
Theo ông Tạ Quang Huyên, Phó Chủ tịch Vinacas, nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do mức thuế đối ứng 20% mà Hoa Kỳ đang áp dụng với hàng hóa Việt Nam. Ông cho biết, phía Hoa Kỳ đang cân nhắc khả năng đưa thuế về 0% với các mặt hàng nông sản không sản xuất trong nước như cà phê, tiêu hay điều, song hiện hai bên vẫn trong quá trình đàm phán.
Mức thuế cao khiến giá điều Việt Nam kém cạnh tranh hơn, dù nhu cầu tại thị trường này vẫn rất lớn. “Thời điểm nhu cầu cao, giá điều loại 320 - 240 có thể đạt 4,5 - 5 USD/kg mà Hoa Kỳ vẫn nhập đều. Hiện nay giá chỉ khoảng 3,2 - 3,3 USD/kg, cộng thêm 20% thuế vẫn ở mức chấp nhận được đối với người tiêu dùng Mỹ,” ông Huyên nói. Tuy vậy, việc bị áp thuế nặng khiến hàng Việt yếu thế so với các nước được hưởng ưu đãi, làm hạn chế khả năng mở rộng thị phần và thu hút đầu tư vào chuỗi chế biến.
Vinacas nhận định, nếu Hoa Kỳ sớm điều chỉnh chính sách thuế, đây sẽ là cú hích lớn giúp kim ngạch xuất khẩu điều Việt Nam tăng tốc trong giai đoạn cuối năm.
Theo Vinacas, quý 4 hằng năm luôn là thời điểm “vàng” của ngành điều khi nhu cầu tiêu thụ tại các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU và Trung Quốc tăng mạnh để phục vụ mùa lễ hội cuối năm, từ Giáng sinh, Tết Dương lịch cho đến Tết Nguyên đán.
Các doanh nghiệp xuất khẩu cho biết đơn hàng đang tăng nhanh, đặc biệt từ Trung Quốc. Nhiều nhà nhập khẩu tại nước này cho biết mức tiêu thụ hạt điều trong nước đã tăng tới 80% so với năm ngoái. Song song với đó, thị trường châu Âu cũng ghi nhận tín hiệu phục hồi rõ nét, nhất là ở Đức, Hà Lan và Anh, giúp ngành điều Việt Nam mở rộng thị trường và giảm bớt phụ thuộc vào một vài đối tác truyền thống.
Ngoài việc tăng trưởng về lượng, điểm đáng chú ý là giá xuất khẩu bình quân của hạt điều Việt Nam cũng đang cải thiện đáng kể, tăng gần 18% so với năm trước. Điều này phản ánh nỗ lực nâng cao chất lượng, đẩy mạnh chế biến sâu và phát triển sản phẩm có giá trị gia tăng cao thay vì phụ thuộc vào xuất khẩu thô như trước đây.
Việt Nam hiện vẫn là quốc gia xuất khẩu hạt điều nhân lớn nhất thế giới, chiếm hơn 80% tổng sản lượng giao dịch toàn cầu. Vị thế này tiếp tục được củng cố nhờ năng lực chế biến hiện đại, khả năng thích ứng nhanh với biến động thị trường và chiến lược đa dạng hóa sản phẩm.
Theo đánh giá của Vinacas, với đà tăng trưởng hiện tại cùng sự bứt phá trong quý cuối năm, ngành điều Việt Nam hoàn toàn có thể vượt mốc 5 tỷ USD xuất khẩu trong năm 2025, cao hơn 500 triệu USD so với mục tiêu ban đầu. Đây không chỉ là thành tích ấn tượng của một ngành hàng nông sản chủ lực, mà còn là minh chứng cho năng lực cạnh tranh và vị thế ngày càng vững chắc của Việt Nam trong chuỗi cung ứng điều toàn cầu.
Trần Huyền