Dù phải đối diện với những rào cản thuế quan và kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các thị trường xuất khẩu chủ lực, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn ghi nhận kết quả tăng trưởng tích cực trong tám tháng đầu năm 2025. Thông tin này được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố tại cuộc họp báo thường kỳ sáng 4/9.
Theo số liệu, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 45,37 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, nhóm nông sản tiếp tục dẫn đầu với 24,42 tỷ USD, tăng 13,8%. Lĩnh vực thủy sản cũng khởi sắc khi đạt 7,03 tỷ USD, tăng 11,5%.
Đáng chú ý, sản phẩm chăn nuôi ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh, đạt 410,7 triệu USD, tăng 24,5%. Xuất khẩu lâm sản mang về 11,9 tỷ USD, tăng 6,6%. Bên cạnh đó, các mặt hàng đầu vào sản xuất đạt 1,6 tỷ USD, tăng tới 30,4%, trong khi muối xuất khẩu đạt 7,1 triệu USD, gấp đôi so với cùng kỳ.
Theo ông Trần Gia Long, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ NN&MT), cà phê tiếp tục giữ vững vị thế là ngành hàng chủ lực với 1,2 triệu tấn được xuất khẩu, mang về 6,42 tỷ USD, tăng lần lượt 8,7% về sản lượng và 59,1% về kim ngạch. Giá cà phê xuất khẩu bình quân đạt 5.580,1 USD/tấn, tăng tới 46,4%. Trong khi đó, hạt điều và hạt tiêu cũng cho thấy xu hướng tăng trưởng nhờ giá bán cải thiện. Hạt điều đạt 482,7 nghìn tấn, thu về 3,24 tỷ USD, giá bình quân 6.711,1 USD/tấn, tăng 17,8%. Hạt tiêu tuy giảm gần 10% về sản lượng (165,7 nghìn tấn) nhưng vẫn đem lại 1,12 tỷ USD, nhờ giá xuất khẩu tăng tới 40,7%, đạt mức 6.739,7 USD/tấn.
Ngược lại, một số mặt hàng lại gặp khó khăn về giá. Xuất khẩu gạo đạt 6,3 triệu tấn với kim ngạch 3,17 tỷ USD, tăng 2,2% về lượng nhưng giảm 17,5% về giá trị, do giá trung bình giảm 19,3%, chỉ còn 504,9 USD/tấn. Tình trạng tương tự cũng diễn ra với sắn và các sản phẩm từ sắn: khối lượng xuất khẩu tăng mạnh 57,2% (đạt 2,8 triệu tấn), song giá bình quân lại giảm sâu 34,1%, khiến tổng giá trị chỉ tăng nhẹ 3,6%, đạt 852,2 triệu USD.
Ở nhóm cây công nghiệp dài ngày, cao su xuất khẩu 1,1 triệu tấn, mang về 1,94 tỷ USD. Mặc dù sản lượng giảm nhẹ 1,2%, giá trị vẫn tăng 10,2% nhờ giá bình quân đạt 1.748,6 USD/tấn, tăng 11,5%. Trái ngược với sự khởi sắc này, chè tiếp tục suy giảm khi chỉ đạt 86,6 nghìn tấn, thu về 144,7 triệu USD, giảm lần lượt 7,9% và 11% so với cùng kỳ; giá xuất khẩu cũng đi xuống 3,4%.
Với nhóm trái cây và rau quả, kim ngạch xuất khẩu tám tháng đạt 4,62 tỷ USD, thấp hơn 2,2% so với cùng kỳ. Trong khi đó, các sản phẩm chăn nuôi và thủy sản duy trì được đà tăng trưởng tích cực, lần lượt đạt 410,7 triệu USD (tăng 24,5%) và 7,03 tỷ USD (tăng 11,5%). Riêng xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,3%, tiếp tục khẳng định vị thế của ngành trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Cùng với sự tăng trưởng về kim ngạch, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang định hướng phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị. Mục tiêu là nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm nông, lâm, thủy sản - không chỉ ở các thị trường truyền thống mà còn tiếp cận các thị trường mới và tiềm năng.
Trong lĩnh vực thủy sản, bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu thủy sản nửa đầu năm tăng trưởng hơn 19%. Hai mặt hàng xuất khẩu chính là tôm và cá tra mang về lần lượt 2,07 tỷ USD và 1 tỷ USD. Tuy nhiên, nửa cuối năm, ngành thủy sản có thể đối diện với khó khăn khi Mỹ áp thuế đối ứng, thậm chí “thuế chồng thuế” đối với tôm, bao gồm thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp.
Còn về mặt hàng rau quả, tuy giảm nhẹ về kim ngạch trong nửa đầu năm 2025 (giảm 8,4% còn 3,05 tỷ USD), nhưng triển vọng những tháng cuối năm vẫn khả quan. Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 130.000 tấn sầu riêng tươi và hơn 14.000 tấn sầu riêng đông lạnh - một con số gấp ba lần cùng kỳ năm ngoái.
Dù vậy, xuất khẩu sầu riêng đang gặp những rào cản kỹ thuật từ phía thị trường Trung Quốc. Theo bà Nguyễn Thị Thái Thanh - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ban Mê Green Farm, từ đầu năm 2025, Trung Quốc yêu cầu các lô hàng sầu riêng phải có kiểm nghiệm cadimi và chất auramine O (chất vàng ô). Nhiều doanh nghiệp chưa cập nhật kịp, dẫn đến khó khăn trong xử lý sau thu hoạch. Bên cạnh đó, hạn chế trong đầu tư kho lạnh và hệ thống cấp đông cũng khiến khả năng mở rộng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh gặp trở ngại.
Trong bối cảnh nhiều biến động, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn duy trì vai trò “trụ đỡ” của nền kinh tế khi ghi nhận sự tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ trong sáu tháng đầu năm 2025. Các mặt hàng nông, lâm, thủy sản tiếp tục đóng góp quan trọng, mở ra kỳ vọng đạt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 70 tỷ USD trong cả năm, như Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhận định.
Tuy nhiên, để giữ vững đà tăng trưởng, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến lưu ý cần đặc biệt chú trọng công tác thị trường, linh hoạt ứng phó với những biến động về cơ cấu xuất khẩu. Chẳng hạn, xuất khẩu sang Trung Quốc đã giảm so với cùng kỳ 2024, chỉ đạt 5,94 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, chiếm 17,6% tổng kim ngạch.
Bên cạnh những thị trường truyền thống, việc khai thác các thị trường mới như thị trường Halal, với dân số đông và nhu cầu tiêu dùng lớn, được xem là hướng đi chiến lược. Đáng chú ý, thị trường châu Âu - nơi mỗi năm nhập khẩu hơn 300 tỷ USD hàng nông, lâm, thủy sản lại đang bị bỏ ngỏ khi kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam mới chỉ khoảng 5,3 tỷ USD.
Tại Đức - một thị trường đầy tiềm năng, bà Đặng Thị Thanh Phương, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Liên bang Đức, cho biết nhóm hàng nông, thủy sản xuất khẩu của Việt Nam đã đạt hơn 1 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng gần 83% so với cùng kỳ năm trước. Dù vậy, con số này vẫn còn khiêm tốn nếu so với tổng kim ngạch nhập khẩu nông sản lên đến 70 tỷ USD mỗi năm của Đức, trong đó hàng Việt chỉ chiếm khoảng 2%.
Trong các nhóm hàng, cà phê là điểm sáng khi đạt mức tăng trưởng cao nhất. Năm 2024, Việt Nam là nhà cung cấp cà phê lớn thứ hai cho Đức sau Brazil, với kim ngạch 500 triệu USD. Trong 5 tháng đầu năm 2025, con số này đã tăng vọt lên 76 ơn 5 triệu USD, tương đương mức tăng hơn 115%. Theo bà Phương, để tận dụng cơ hội, các doanh nghiệp cà phê Việt có thể liên kết với hệ thống nhà hàng, quán cà phê của người Việt tại Đức để mở rộng thương hiệu, đồng thời nghiên cứu đưa sản phẩm vào các hệ thống bán lẻ lớn như Edeka, Rewe, Kaufland hay Lidl - vốn chiếm hơn 80% thị phần bán lẻ nông sản tại Đức.
Tuy nhiên, để tiếp cận sâu hơn vào các thị trường cao cấp, đáp ứng các tiêu chuẩn về kiểm dịch thực vật và vệ sinh an toàn thực phẩm là yêu cầu bắt buộc. Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về kiểm dịch động, thực vật (SPS Việt Nam), cảnh báo rằng các quốc gia nhập khẩu đang ngày càng siết chặt quy định. Riêng năm 2024, EU đã có 114 cảnh báo đối với nông, thủy sản và thực phẩm từ Việt Nam, cho thấy nhu cầu cấp thiết về cải thiện chất lượng sản phẩm và đảm bảo quy trình sản xuất bền vững.
Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, song trong sáu tháng cuối năm, ngành nông nghiệp vẫn cần tiếp tục nỗ lực vượt qua thách thức về thị trường và kỹ thuật để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 4% trong năm 2025, đồng thời khẳng định vị thế vững chắc trong chuỗi cung ứng nông sản toàn cầu.
Trần Huyền