Phát biểu tại lễ công bố diễn ra sáng 22/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhấn mạnh, đây không chỉ là một đề án chuyên môn đơn thuần mà còn là minh chứng cho tư duy đổi mới và trách nhiệm của Việt Nam trước cộng đồng quốc tế. Ông khẳng định, đề án sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc cụ thể hóa Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC), góp phần hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải toàn cầu và nâng cao vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, kết quả kiểm kê khí nhà kính gần đây cho thấy, lĩnh vực trồng trọt đang chiếm tới gần 80% lượng phát thải của toàn ngành nông nghiệp, trong đó sản xuất lúa nước là nguồn phát thải lớn nhất. Tuy nhiên, những nghiên cứu về khả năng hấp thụ carbon của cây trồng lâu năm vẫn còn hạn chế, khiến việc đưa ra các khuyến nghị kỹ thuật cụ thể chưa thật sự đầy đủ. Vì vậy, tái cơ cấu sản xuất theo hướng “giảm phát thải - tăng hiệu quả - giảm chi phí” không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn mở ra cơ hội nâng cao sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu ưu tiên sản phẩm xanh, sạch và bền vững.
Theo nội dung của Đề án, đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020, đồng thời xây dựng thương hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm nông nghiệp. Mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ triển khai từ 1 đến 2 mô hình sản xuất phát thải thấp, có khả năng nhân rộng và phát triển tín chỉ carbon theo tiêu chuẩn quốc tế. Song song, các địa phương cũng sẽ thí điểm ít nhất 15 mô hình canh tác có tiềm năng hình thành thị trường carbon nội địa, góp phần mở rộng cơ hội thu hút đầu tư xanh.
Để thực hiện các mục tiêu này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xác định 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: chuyển đổi cơ cấu cây trồng; phát triển và ứng dụng kỹ thuật giảm phát thải; mở rộng mô hình sản xuất bền vững; thiết lập hệ thống giám sát - báo cáo - thẩm định (MRV); nâng cao năng lực và nhận thức của nông dân; cùng với đó là kết nối thị trường tiêu thụ nông sản phát thải thấp.
Không dừng lại ở đó, tầm nhìn đến năm 2050, ngành trồng trọt Việt Nam sẽ trở thành ngành hàng xanh - sinh thái - hiện đại, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, dữ liệu số và mô hình kinh tế tuần hoàn. Toàn bộ diện tích cây trồng chủ lực sẽ áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác giảm phát thải, tạo nền tảng vững chắc để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.
Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, việc thực hiện thành công Đề án sẽ mang lại chuỗi lợi ích to lớn cho cả người nông dân, doanh nghiệp và nền kinh tế. Các giải pháp canh tác tiên tiến như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), sử dụng phân bón hữu cơ, tái chế phụ phẩm nông nghiệp, hay quản lý nước và dinh dưỡng hợp lý có thể giúp giảm hơn 20 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm - con số đáng kể trong nỗ lực giảm phát thải quốc gia.
Không chỉ dừng ở việc cắt giảm khí nhà kính, nông sản phát thải thấp còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường cao cấp, nơi người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm thân thiện môi trường. Điều này không chỉ giúp nâng tầm thương hiệu nông sản Việt, mà còn tạo điều kiện để ngành nông nghiệp tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc tế, thu hút nguồn tài chính xanh và đầu tư bền vững từ các đối tác toàn cầu.
Đề án cũng đặt mục tiêu hình thành hệ thống quản lý phát thải khí nhà kính trong trồng trọt thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia và hệ thống MRV thống nhất, minh bạch. Đây sẽ là nền tảng để chuyển đổi tư duy sản xuất từ “tăng số lượng” sang “sản xuất xanh, thông minh”, hướng tới chuỗi giá trị nông nghiệp tuần hoàn, hiệu quả và bền vững hơn.
Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng nhấn mạnh rằng, đề án chỉ có thể thành công khi có sự đồng lòng của các cấp, các ngành và từng địa phương. Giảm phát thải không đơn thuần là một giải pháp kỹ thuật, mà là sự thay đổi toàn diện trong cách thức tổ chức sản xuất, trong tư duy phát triển và trong nhận thức của cộng đồng nông dân.
“Chúng tôi mong muốn nhận được nhiều ý kiến góp ý thực tế, khả thi để hoàn thiện kế hoạch hành động, đưa đề án sớm đi vào cuộc sống,” Thứ trưởng Hoàng Trung chia sẻ, đồng thời khẳng định kết quả hội nghị lần này sẽ là cơ sở quan trọng để đưa trồng trọt Việt Nam bước sang giai đoạn phát triển xanh - thông minh - hội nhập.
Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, mục tiêu đến năm 2035 là giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính, và đến năm 2050, toàn bộ diện tích cây trồng chủ lực sẽ áp dụng kỹ thuật canh tác giảm phát thải. Cùng với đó, ngành sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia, đồng thời đào tạo hơn 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông và doanh nghiệp, nâng cao năng lực triển khai sản xuất xanh tại cơ sở.
Việc xây dựng và phổ biến nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho nông sản Việt Nam không chỉ là định hướng kỹ thuật, mà còn là cam kết chiến lược để nông nghiệp Việt Nam vững vàng bước vào thời kỳ tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Trần Huyền