Trong quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp, tài chính xanh có tác động vô cùng to lớn. Để khơi thông dòng vốn tín dụng xanh, cần phải có các chính sách hỗ trợ phù hợp, giúp doanh nghiệp tư nhân tự tin chuyển mình. Hiện nay, Việt Nam cũng đang dần dần xây dựng những chiến lược để đưa vốn tín dụng xanh làm công cụ hữu ích cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh.
Thời gian gần đây, Việt Nam đã dành sự quan tâm đến việc xây dựng các khung pháp lý nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, nhất là lĩnh vực tín dụng xanh. Nhiều văn bản pháp luật quan trọng đã được ban hành, điển hình là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định chi tiết về tín dụng xanh; Quyết định số 1604/QĐ-NHNN ngày 7/8/2018 đã phê duyệt Đề án Phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam; Thông tư số 17/2022/TT-NHNN ngày 23/12/2012 quy định về quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong thời gian qua, việc phát triển nguồn vốn tín dụng xanh vẫn còn đang gặp nhiều trở ngại. Các doanh nghiệp vẫn đang đối mặt với những thách thức không nhỏ trong quá trình tiếp cận tín dụng xanh.
Tại Diễn đàn "Khơi thông nguồn lực cùng doanh nghiệp chuyển đổi xanh" được tổ chức vào ngày 22/4 vừa qua, chủ đề về tín dụng xanh đã được các chuyên gia, doanh nghiệp tham gia tích cực thảo luận. Qua chương trình, các khách mời đã đưa ra nhiều đề xuất, khuyến nghị giúp Chính phủ và doanh nghiệp sớm tìm ra giải pháp thiết thực cho tiến trình chuyển đổi xanh trong kinh tế, gợi mở các giải pháp tiếp cận tài chính xanh và tìm ra nguồn lực hỗ trợ cho doanh nghiệp.
Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Minh Khôi (Giám đốc Chương trình Viện Tony Blair vì sự thay đổi Toàn cầu) cho rằng, mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính bằng 0 của Việt Nam và nhu cầu sử dụng sản phẩm xanh của người tiêu dùng đang đòi hỏi các doanh nghiệp chuyển đổi xanh để đáp ứng được thị trường.
Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp thông qua vốn tín dụng xanh vẫn còn manh mún, ngắn hạn và khó tiếp cận. Nhiều doanh nghiệp không biết đến các chính sách này hoặc đánh giá chúng không đủ hấp dẫn để bù đắp chi phí đầu tư ban đầu và rủi ro vận hành.
Chia sẻ tại diễn đàn, PGS.TS. Bùi Quang Tuấn (Phó chủ tịch Hội khoa học kinh tế Việt Nam) cho rằng điểm nghẽn lớn của chuyển đổi xanh trong doanh nghiệp hiện nay là thiếu danh mục phân loại xanh. Các ngân hàng và doanh nghiệp vẫn đang lúng túng trong việc xác định đâu là dự án đủ điều kiện để tiếp cận tín dụng xanh.
Để tháo gỡ khó khăn nhằm khơi thông tín dụng xanh, ông Nguyễn Minh Khôi đề xuất Việt Nam xây dựng Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh quốc gia, trở thành cơ chế tài chính đặc thù giúp doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiếp cận vốn mà không bị ràng buộc bởi yêu cầu về tài sản thế chấp. Tại Indonesia, Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc chuyển đổi xanh. Việt Nam có thể tham khảo và học hỏi từ những kinh nghiệm đi trước của nước bạn.
Kết quả tới hết năm 2024, đã có 50 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng xanh và dư nợ vào khoảng 679 nghìn tỉ đồng, chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, trong đó tín dụng đối với năng lượng tái tạo, năng lượng sạch chiếm khoảng 45%; nông nghiệp sạch, xanh chiếm 30%. Đặc biệt, dư nợ tín dụng được đánh giá về các rủi ro môi trường đã tăng lên khoảng 3,2 triệu tỉ đồng.
Hiện nay, nhiều TCTD đã đưa ra các gói và chương trình tín dụng xanh phù hợp với nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp, thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh. Nhiều ngân hàng thương mại tiếp tục tập trung triển khai các hoạt động kinh doanh gắn với chiến lược số hóa và xanh hóa.
Các ngân hàng xây dựng danh mục sản phẩm tín dụng xanh đa dạng, tập trung vào ô tô điện, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và đã triển khai thí điểm dự thảo Sách trắng về mục tiêu trung hòa carbon tại các đơn vị kinh doanh. Những nỗ lực của Ngân hàng Nhà nước cũng như các ngân hàng thương mại giúp ích không nhỏ tới việc thúc đẩy doanh nghiệp tham gia tín dụng xanh.