Báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) cho thấy, tính đến hết tháng 3/2025, có hơn 42 nghìn dự án tại Việt Nam có vốn FDI đang có hiệu lực. Trong đó, tổng vốn đăng ký FDI đạt hơn 510 tỉ USD, thuộc nhóm 15 quốc gia thu hút FDI lớn nhất trên toàn cầu.
Riêng trong quý I/2025, tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam ghi nhận tăng trưởng tích cực, đạt hơn 4 tỉ USD với 850 dự án mới được cấp phép. Điều này cho thấy môi trường đầu tư tại Việt Nam thu hút được nhiều nhà đầu tư quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả khả quan, báo cáo cũng cho thấy, lượng vốn đăng ký có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm 2024 (giảm 31,5%). Bên cạnh đó, hiện nay chỉ có khoảng 5% nguồn vốn FDI đầu tư cho các dự án thuộc lĩnh vực công nghệ cao. Với mục tiêu chuyển đổi số mà Việt Nam đã đề ra thì đây được đánh giá là một con số chưa tương xứng với kỳ vọng.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, hiện nay nước ta mới chỉ đang thu hút FDI bằng chi phí năng lượng thấp và nguồn nhân công giá rẻ. Tuy nhiên, đây không còn là cách thức cạnh tranh hiệu quả, đặc biệt là khi nhu cầu về nguồn lao động chất lượng ngày càng cao.
Thống kê của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) về tình hình lao động, việc làm quý I/2025 cho thấy, chỉ có khoảng 30% tỷ lệ lao động hiện nay đã qua đào tạo có bằng và chứng chỉ. Cùng với đó, tỷ lệ lao động có trình độ đại học tại các doanh nghiệp FDI vẫn chiếm hơn 80%. Trong khi đó, hầu hết các doanh nghiệp luôn tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng để đáp ứng được yêu cầu về ứng dụng công nghệ cao.
Các thủ tục liên quan đến thuế, đất đai và môi trường được nhiều doanh nghiệp đánh giá là kém thuận lợi. Hầu hết các doanh nghiệp đều mong muốn được cái cách thủ tục về thuế.
Không chỉ có quy trình trình phức tạp mà cách thức vận hành hệ thống cũng gây trở ngại cho các doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp cảm thấy e ngại khi phải mất nhiều chi phí và thời gian cho việc thanh tra, kiểm tra quá thường xuyên nhưng lại thiếu tính minh bạch.
GS.TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) nhận định, Việt Nam là một điểm đến đầu tư hấp dẫn bởi sự ổn định về chính trị, sự cải thiện không ngừng của cơ chế chính sách cùng với nền kinh tế tăng trưởng tích cực theo thời gian.
Các chuyên gia cũng cho rằng, có ba yếu tố quan trọng để Việt Nam đạt được thành công trong chiến lược thu hút vốn FDI chất lượng gồm: Thể chế minh bạch, hạ tầng hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Trong thời gian qua, Việt Nam đã tích cực cải cách thủ tục hành chính và bước đầu ghi nhận những tín hiệu khả quan. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy chi phí hành chính tại Việt Nam đã giảm 25% so với giai đoạn trước cải cách nhờ việc loại bỏ các thủ tục không cần thiết và tăng cường khả năng liên thông dữ liệu giữa các cơ quan.
Từ năm 2020 đến năm 2023, thời gian trung bình để xử lý hồ sơ đăng ký kinh doanh đã giảm 30%, từ 10 ngày xuống còn 7 ngày.
Khi duy trì được môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và hiệu quả, Việt Nam sẽ củng cố được lòng tin của các nhà đầu tư FDI, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Ngoài ra, để hiện đại hóa mô hình tăng trưởng kinh tế, Việt Nam cần khuyến khích ứng dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo, blockchain, thực tế ảo,... vào các lĩnh vực khác nhau. Đặc biệt, cần tập trung đầu tư phát triển công nghệ cao cho ngành công nghiệp nền tảng (luyện kim, hóa chất, cơ khí chính xác) và ngành nông nghiệp để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
Theo Bộ Tài chính, có khoảng 4% lao động tại Việt Nam hiện nay chưa được sử dụng hết tiềm năng. Đa số lao động này thuộc nhóm tuổi từ 15-34 tuổi (chiếm 46,8%), cho thấy một bộ phận không nhỏ lực lượng lao động vẫn chưa được khai thác hết. Đây là nhóm lao động trẻ, có khả năng đào tạo tay nghề nhanh. Nếu biết tận dụng, nhóm lao động này sẽ trở thành nguồn lực quan trọng để thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài.
Song song với đó, Việt Nam cần đảm bảo thực hiện đúng những cam kết về phát triển bền vững và kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ hệ thống ESG của các doanh nghiệp FDI. Các yếu tố về môi trường luôn được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Khi nhận thấy khả năng phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, các nhà đầu tư có thể yên tâm triển khai các dự án dài hạn, đáp ứng được chuỗi giá trị toàn cầu.