Nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển, ngày 4/4, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có buổi làm việc với các Hiệp hội ngành hàng thuộc lĩnh vực nông nghiệp.
Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy kỳ vọng thông qua việc trao đổi thông tin giúp các cơ quan Nhà nước hiểu rõ hơn về khó khăn của doanh nghiệp. Đồng thời đây là cơ hội giúp các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp đóng góp những ý tưởng sáng tạo để hoàn thiện hệ thống pháp lý và quy định quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
Tại buổi làm việc, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho biết, quy định công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa hiện nay đang gây ra những hệ lụy vô cùng lớn. Việc công bố hợp quy rất hình thức không có ý nghĩa trong thực tế quản lý, song đang gây phát sinh nhiều chi phí, thời gian cho doanh nghiệp và người dân.
Tuy nhiên, theo Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, doanh nghiệp vẫn bắt buộc phải công bố hợp quy và gửi hồ sơ tới cơ quan quản lý, dù đã được đánh giá đủ điều kiện sản xuất. Việc công bố hợp quy đòi hỏi thủ tục phức tạp, doanh nghiệp phải tự thực hiện hoặc thuê tổ chức đánh giá sự phù hợp kiểm tra, lấy mẫu, phân tích sản phẩm. Đáng nói, quá trình này phần lớn trùng lặp với thủ tục đánh giá điều kiện sản xuất đã có trước đó. Hơn nữa, việc thử nghiệm sản phẩm chỉ thực hiện 3 năm/lần, trong khi sản phẩm được sản xuất liên tục, không có cơ chế kiểm soát rõ ràng cho các lô hàng sau chứng nhận. Điều này tạo ra một khoảng trống trong quản lý chất lượng sản phẩm sau chứng nhận, gây lo ngại về tính hiệu quả và nhất quán của hệ thống đánh giá hiện hành.
Đồng tình ý kiến, ông Nguyễn Hồng Phong, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông cho biết, doanh nghiệp này đã và đang xuất khẩu phân bón sang các thị trường như Hàn Quốc, Nhật Bản… Tuy nhiên, khi nhập hàng hóa, các nước này không yêu cầu doanh nghiệp phải cung cấp giấy chứng nhận hợp quy của Việt Nam.
"Chính vì vậy, việc yêu cầu doanh nghiệp phải làm chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy là không cần thiết. Với những doanh nghiệp có nhiều sản phẩm, chi phí chứng nhận và công bố có thể lên tới cả tỷ đồng/năm. Đây là sự lãng phí lớn và có thể làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp", đại diện Công ty Cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông cho hay.
Ông Dương cho rằng, quy định bắt buộc công bố hợp quy đối với hàng hóa không chỉ làm phát sinh thêm nhiều thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, chi phí sản xuất mà còn kéo dài thời gian đưa hàng hóa vào lưu thông. Đặc biệt với hàng nhập khẩu, việc phải lấy mẫu công bố hợp quy 100% trước khi thông quan (tiền kiểm) khiến chi phí kiểm tra, thời gian thông quan và chi phí logistics gia tăng đáng kể.
Ông Dương dẫn ví dụ: Khi nhập khẩu 100.000 tấn ngô từ Argentina, mỗi lần nhập đều phải công bố hợp quy, kể cả khi sản phẩm giống hệt nhau. Nếu có 20 doanh nghiệp cùng mua chung lô hàng này, thì cả 20 đều phải làm thủ tục công bố hợp quy riêng, dù hàng nằm trong một lô duy nhất.
Cùng quan điểm trên, bà Nguyễn Thị Hương, Chủ tịch Hội Thú y Việt Nam cho biết, hiện nay, các nhà máy sản xuất và bảo quản thuốc thú y được đầu tư theo tiêu chuẩn GMP rất hiện đại và sản phẩm được kiểm soát chất lượng hết sức chặt chẽ.
Tuy nhiên, nếu làm theo hợp quy nữa, tức là thuốc thú y có thêm một cái “giấy phép con” thì cũng mất rất nhiều chi phí. Điều đó đồng nghĩa với việc sẽ phải tăng giá thành sản phẩm và người nông dân, người chăn nuôi lại phải chịu.
Trước những hệ lụy phát sinh từ quy định về công bố hợp quy và chứng nhận quy chuẩn, ông Nguyễn Trí Ngọc - Tổng Thư ký kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam - nhận định rằng: Trong lĩnh vực nông sản, các thủ tục này đang trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp.
“Vì vậy, chúng tôi kiên quyết đề nghị bỏ quy định về chứng nhận quy chuẩn và công bố hợp quy, nhằm giảm thiểu thủ tục hành chính không cần thiết và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”, ông Ngọc kiến nghị.
Liên quan đến công tác quản lý hiện nay. Ông Ngọc tán thành cách chuyển từ mô hình kiểm tra tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, ông Ngọc cho rằng “cách thức quản lý hiện tại vẫn còn chưa phù hợp”.
Theo ông Ngọc, hiện nay, thế giới quản lý các sản phẩm theo nhóm, đặc biệt là những sản phẩm có rủi ro thấp (được gọi là nhóm 2). Điều này giúp giảm thiểu sự can thiệp của Nhà nước và tạo ra một môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển.
“Tôi cho rằng chúng ta cần học hỏi mô hình quản lý hiện đại này, để giúp cho các doanh nghiệp nông sản Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường quốc tế.” ông Ngọc xây dựng ý kiến.
Trước đó, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định cho rằng, việc quản lý hàng hóa nhóm 2 sẽ theo cách tiếp cận mới. Nếu hàng hoá ở mức độ rủi ro thấp, doanh nghiệp có thể tự công bố hợp quy cho sản phẩm của mình.
"Hiện nay, theo cách tiếp cận chuyển đổi số, doanh nghiệp có thể chủ động tự làm ngay trên môi trường số và sau khi doanh nghiệp điền hết tất cả các trường thông tin về việc công bố hợp quy, giúp lược bỏ thủ tục hành chính này và giảm chi phí...”, Thứ trưởng Lê Xuân Định cho hay.
Lắng nghe kiến nghị của các Hiệp hội ngành hàng, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và vệ sinh an toàn thực phẩm là cần thiết để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ngành hàng và nền kinh tế.
Do vậy, để bảo đảm tính nhất quán với các luật chuyên ngành như Luật An toàn thực phẩm, Luật Thú y, Luật Chăn nuôi, cần nghiên cứu điều chỉnh để tránh tình trạng đánh giá chất lượng nhiều lần không cần thiết.
Về kiểm soát danh mục hàng hóa nhóm 2 và tiêu chí trong các quy chuẩn kỹ thuật, người đứng đầu ngành Nông nghiệp và Môi trường thông tin, Bộ đã thực hiện rà soát và hủy bỏ 149 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) trong ngành nông nghiệp và môi trường, chiếm gần 60% tổng số QCVN đã ban hành.
Trong năm 2025, tiếp tục đưa vào kế hoạch rà soát, sửa đổi hoặc hủy bỏ 59 QCVN có nội dung không còn phù hợp điều kiện thực tiễn.
“Với sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp, chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm hiệu quả, bền vững, góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế quốc gia và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân”, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định.
